Zilliqa (ZIL) Nedir?

• Zilliqa (ZIL), parçalanmış bir mimari üstüne inşa edilmiş dünyanın ilk blok zincirlerinden birisidir. Bu platform tescilli programlama dili olan Scilla ile yazılmış akıllı sözleşmelere sahiptir.
• Zilliqa’nın akıllı sözleşme platformu, doğrulama düğümlerinin merkezden dağıtılmasıyla sağlanan güvenliğiyle birlikte doğrusal olarak ölçeklenir. Platform, geçerli blok zinciri olan “trilemma” Türkçesi “üçlem” ile güvenliği, ölçeklenebilirliği ve ademi merkeziyetçiliği başarıyla dengeler.
• Zilliqa, geliştiriciler için uygun ve güvenli bir deneyim oluşturmaya kendini adamıştır. ve 1000’den fazla kişiden oluşan bir geliştirici topluluğu bulunmaktadır.
• ZILHive adlı ekosistem büyüme kolu, hibeler, tasarımlar ve mentorluk tesisleri aracılığıyla 70’den fazla projeyi desteklemiş bulunmaktadır. Önemli hibe alıcıları arasında UnstoppableDomains, TEEX ve Transak bulunmaktadır.
• Zilliqa blockchainin kripto parası olan ZIL, akıllı sözleşmeler yürüterek ve işlem ücretlerini ödeyerek Zilliqa blok zincirinde gezinmek için kullanılabilir. ZIL ayrıca bir blok ödülü (mining) olarak ödenir.

Zilliqa (ZIL) Nedir?

Zilliqa, “finansal işlemleri ölçeklendirmek” için oluşturulmuş halka açık bir blok zinciridir.

Özünde ağ genişledikçe işlem oranlarının artmasını sağlayan parçalama (sharding) teknolojisini kullanır. Sharding, büyük veri tabanını parçalayarak daha küçük ve işlenmesi kolay parçalar haline getirmek demektir. Bu sayede performans artar ve onay süreleri kısalır. Ekibin belirttiğine göre saniyede 2800 işlem yapabilmekte.

Ölçeklenebilirlik konusuna ek olarak Zilliqa, tasarım gereği güvenliğe dayalı akıllı sözleşme programlama ve doğrulamayı etkinleştirmek için güvenli ve verimli bir akıllı sözleşme katmanı sağlamayı amaçlamaktadır.

Zilliqa’nın misyonu, blok zincirinin güvenlik ilkelerine sadık kalıp “ölçeklenebilir ve işlevsel” bir ağ oluşturmaktır.

Zilliqa’nın temel özelliklerinden bazıları şunlardır:

• İki katmanlı blok zinciri yapısı: Dizin Hizmeti (Directory Service “DS”) blok zinciri, ağdaki düğümleri depolarken, İşlem (Transaction “TX”) blok zinciri, ağ tarafından doğrulanan işlemlerin bilgilerini depolar.
• Scilla : Zilliqa ekibi, Scilla dilini; otomatik açık artırmalar, paylaşılan ekonomi ve finansal modelleme gibi uygulamalar için daha iyi ölçeklenen bu yeni akıllı sözleşme dilini önermektedir.
• Pratik Bizans Hata Toleransı (Practical Byzantine Fault Tolerance “pBFT”): Zilliqa, her düğüm için daha eşit ve adil bir ödeme, daha düşük bağlantı yükü ve blok doğrulama ihtiyacını ortadan kaldırmak için anında blok kesinliği elde etmek amacıyla geliştirilmiş bir pBFT sürümünü kullanır.

ZIL, Zilliqa ağının asıl varlığı yani özetle coinidir. ZIL coin şunları içerir:

• PoW için teşvik yani madencilik (mining)
• Akıllı sözleşmeleri uygulayabilmek için gas ücreti olarak ödeme.
• İşlem ücretleri için kullanım. Kısaca fee ücretini ZIL ile ödemek demektir.

2. Zilliqa’nın Temel Özellikleri

2.1 Parçalama ve Optimize Edilmiş Bir pBFT Konsensüs’ü (consensus)

Zilliqa’nın ağı birkaç düğüm grubundan oluşur ve bunların her birine parça (shard) denir. Bunlar arasında birbirinden farklı özel bir parça, Dizin Hizmeti (Directory Service “DS”) kurulu olarak adlandırılır. DS kurulu, bir denetim parçası görevi görür ve diğer parçaların yanı sıra her bir parçadan alınan parçaların ve toplu işlem doğrulama sonuçlarının oluşturulmasına yardımcı olur.

Zilliqa , işlemlerin paralel işlenmesi için bu parçalardan yani shard’lardan yararlanır. Her parça ve DS kurulu , geçerli işlemler üzerinde konsensüs (consensus) için optimize edilmiş bir pBFT çalıştırır. 

pBFT’de, Nakamoto konsensüsündeki (örneğin, Bitcoin ve Ethereum’daki ) olasılıksal kesinliğin tam tersine, blokların deterministik kesinliği vardır . Bu sebeple birden çok blok onayına ihtiyaç yoktur, en son bloğun son hali zincirin reeli yani gerçeğidir.

2.2 İki Blok Zincirli Bir Sistem

Zilliqa’nın temelinde iki blok zinciri vardır: Dizin Hizmeti (Directory Service “DS”) blok zinciri, ağdaki düğümleri depolarken, İşlem (Transaction “TX”) blok zinciri, ağ tarafından doğrulanan işlemlerin bilgilerini depolar.

Her blok zinciri döneminin zamanı:

• TX bloklarının dönemi dinamiktir (1-2 dakika).
• DS bloklarının dönemi dinamiktir ve TX dönemlerine (1-2 saat) bağlıdır.

2.3 Birden Çok İşlem Türüne Sahip Benzersiz İşlem Modeli

Zilliqa, Ethereum’a benzer hesap tabanlı bir model kullanır.  Ağ şu an için hesaptan hesaba ve hesaptan protokole olan işlemleri desteklemektedir.

Zilliqa blockchain’inde 3 farklı işlem türü vardır:

• Tip I – kullanıcı hesabından kullanıcı hesabına olan işlemler
• Tip II – protokol işlemleri için basit kullanıcı hesabı
• Tip III – protokol işlemleri için karmaşık kullanıcı hesabı

İşlemler, gönderen adresin ve alıcı adresinin son birkaç bit’ine (bilişim) dayalı olarak her parçaya tahsis edilir.

1. Bütün Tip I ve Tip II işlemlerin büyük bir çoğunluğu bir parça içinde işlenir .
2. Parçalar arası iletişim gerektiren bazı Tip II işlemler ve tüm Tip III işlemler DS Kurulu tarafından işlenir .

Yukarıda belirtildiği gibi 2. maddede yapılan işlemler, yalnızca Tip l ve Tip ll işlemleri tamamlandıktan sonra işlenir.

2.4 Zilliqa’da 5 Düğümlü Türler

Zilliqa ağında 5 çeşit düğüm (node) vardır:

• Shard düğümleri Tip I ve Tip II  parça içi işlemlerini gerçekleştirir ve imzalı bir mikro TX bloğu gönderir. Bu DS döneminde üretilen imza sayısına göre ödüllendirilirler.
• DS düğümleri, parçalar tarafından gönderilen mikro TX bloklarının birleştirilmesini yönetir. Ayrıca, parçalar arası işlemler olan Tip II ve Tip III işlemleri de işlerler. Bu DS döneminde üretilen imza sayısına göre ödüllendirilirler.
• Arama düğümleri işlemlerin doğru parçaya gönderilmesini yönetir ve çekirdek düğümlerin durumlarını ve işlem geçmişini getirmesine yardımcı olur. İşlem ücretlerinin ve coin ödülünün %5’ini kazanırlar.
• Çekirdek düğümleri, işlemleri, arama düğümlerine iletmeye yardımcı olur, DS blokları geçmişini sağlayarak ağa katılmada yeni doğrulama düğümlerine yardımcı olur ve gezgin/cüzdanların işlemleri göndermesine ve geçmiş işlem verilerini almasına izin vermek için işlem API’lerini ortaya çıkartır. Arama düğümleri tarafından kazanılan ödülleri paylaşırlar.
• Arşiv depolama her DS dönemindeki çekirdek düğümlerinden “işlemler ve bloklar” olmak üzere geçmiş verileri getirir ve bunları LevelDB’de depolar. Ayrıca, katılmakta olan yeni çekirdek düğümler için geçmiş verileri sağlarlar.

2.5 Gaz Hesabı

Zilliqa’daki gas hesabı, Ethereum ile aynı formata sahiptir. Bir işlemin işlenmesiyle ilgili hesaplamanın karmaşıklığına dayalı olarak belirlenen bir gaz limiti ve serbest piyasa tarafından belirlenen bir gaz fiyatı (Li cinsinden) vardır.

Başlangıç gas fiyatı, önyükleme aşamasında 1.000 Li olarak belirlenecektir. Basit bir hesaptan hesaba işlemin maliyeti de 1.000 Li’dir.

2.6 Zilliqa’da Scilla ve Akıllı Sözleşmeler

Zilliqa Research , yüksek verimli protokol platformunu güvenli bir biçimde güçlendirmek için Scilla adlı alana özgü bir işlevsel programlama dili oluşturdu . Akıllı Sözleşme Orta Düzey Dilinin kısaltması olan Scilla (Smart Contract Intermediate Level Language), akıllı protokol güvenliği göz önünde bulundurularak ilkeli bir dil olarak dizayn edilmiştir.

Scilla, akıllı protokollere, bilinen belirli güvenlik açıklarını direk olarak dil seviyesinde ortadan kaldırarak Zilliqa’da çalışan uygulamaları saldırılara karşı daha az savunmasız hale getirecek bir yapı uygular. Ayrıca, Scilla’nın ilkeli yapısı, uygulamaları doğal olarak daha güvenilir hale getirecektir.

Zilliqa , ağdaki işlemleri yayınlamak için JSON-RPC protokolünü kullanır . ZIL’lerin gönderilmesi ve protokollerin dağıtılması/çağrılması, tümü JSON-RPC yöntemleriyle yapılır. Geliştiricilerin dApp geliştirme sürecini kolaylaştırmak için aralarından seçim yapmaları için farklı programlama dillerinde çeşitli SDK’lar sunulur.

3. ARZ

ZIL arz dağılımı:

• Özel satış, toplam arzın %27,3’ünü oluşturur. 1 Ekim 2017’den 20 Aralık 2017’ye kadar 5.725.875.682 ZIL için 130.305 ZIL = 1 ETH oranında gerçekleştirildi ve toplam arzın %27,3’ünü satarak token başına ~0,0032$’dan toplam 43.942 ETH (~18.3 Milyon$) topladı.
• Halka açık satış, toplam arzın %2.7’sini oluşturuyor. 27 Aralık 2017 – 4 Ocak 2018 tarihlerinde 574.107.038 ZIL için 116.052 ZIL = 1 ETH oranında gerçekleştirildi ve token başına ~0.0038 $’dan toplam 4.947 ETH (~2.2 Milyon $) yükselterek toplam arzın %2.7’sini sattı.
• Takıma toplam arzın %5,0’ı tahsis edildi (Ocak 2019’da açıldı).
• Danışmanlar toplam arzın %2.1’ini aldı.
• Stratejik satış, toplam arzın %10’unu oluşturmaktadır.
• Token hazinesi , toplam arzın % 12,0’sini oluşturuyor.
• Tek seferlik danışmanlar toplam arzın %0,9’unu alır.
• Madenciliğe toplam arzın %40’ı tahsis edildi.

ZIL Token Dağılımı (%)

Zilliqa ekibi, satış gelirlerinin kullanımını şu şekilde sıraladı:

• Kilit Ortaklıklara %4,5
• Pazarlamaya %13.6
• Kurucu Takıma %5
• Gelişime %24,6
• Topluluk Katılımı ve Ödül Programlarına %4,5
• Uyum, Hukuk ve Finans için %5,5
• %13,6 Bulut hosting, İşlemler (icraat), Ekipman
• Zilliqa’nın altyapısını desteklemek için Anqlave (güvenli çipler) gibi yeni girişimlere fon sağlayan Anquan Capital’e %15
• %13.7 Araştırmaya

Zilliqa, fonlarını çok imzalı soğuk cüzdanlarda depolanmış şekilde tutmakta. Anahtarlar, ekibin güvenlik sebebiyle kimliğini açıklamamayı tercih ettiği 3 farklı kişi tarafından tutulmaktadır. Çoklu imza cüzdanının kilidini açmak için 3 imzadan 2’si gereklidir.

Not: Madenciliğe tahsis edilen kalan tokenların 2040 senesine kadar piyasaya sürülmeye devam edeceği tahmin edilmektedir. Ancak Guard Node sayısı azaldıkça bu oran değişebilir.

Analizler yalnızca yazarın görüşleridir ve yatırım tavsiyesi içermemektedir. Oluşacak kayıp ya da kazançlardan Mr. Crypto Bot veya yazar sorumlu değildir. Hiçbir yazı kesinlikle yatırım tavsiyesi değildir.